Za podršku privatnim vjerskim školama Budžetom Crne Gore ove godine predviđen je iznos od 1,7 miliona eura. Od te sume, odlukom Vlade, juče je za Srednju vjersku školu „Sveti Sava“, koju je u Podgorici osnovala Mitropolija crnogorsko -primorska, odobren iznos od 900 hiljada eura, a pola miliona je već ranije upućeno medresi “Mehmed Fetih” u Tuzima.

Privatna vjerska škola “Sveti Sava” trebalo bi da počne sa radom naredne školske godine i do skoro je imala prijavljenih oko 15 učenika. Medresu, čiji rad država finansira od 2018. godine, pohađa 380 učenika, a u internatima te ustanove boravi njih 200.

Prvobitno su nadležni u Vladi odlučili da se sa po 450 hiljada eura finansira rad dvije nove vjerske gimnazije u Podgorici i Nikšiću, koje su osnovali Mitropolija crnogorsko – primorska i Eparhija budimljansko – nikšićka. Nakon što je srednja škola „Mitropolit hadži Sava Kosanović“ iz Nikšića odustala od početka rada i izdate licence, cjelokupna suma će, ugovorom o finansiranju, biti preusmjerena za podršku radu Srednje vjerske škole „Sveti Sava“.

Djeca u neadekvatnim javnim obrazovnim ustanovama

Prema podacima iz Analize sektora obrazovanja, dvije trećine djece u Crnoj Gori pohađa osnovne škole čija je fizička infrastruktura nedovoljna. To je saopšteno nedavno iz UNICEF-a, međunarodne organizacije koja je sa Ministarstvom prosvjete radila na tom svobuhvatnom dokumentu.

Prema podacima iz resora prosvjete, u polovini vaspitnih grupa u vrtićima, čak 406 od oko ukupno 800, broj djece je preko norme, a problem prebukiranosti imaju javne predškpolske ustanove u skoro svim opštinama.

Iznos kojim se ovogodišnjim državnim Budžetom podržava rad škola čiji su osnivači vjerske zajednice skoro je jednak troškovima izgradnje jednog vrtića.

Mreže za afirmaciju nevladinog sektora – MANS upozorila je nedavno da je rebalansom budžeta Vlada Crne Gore odustala od više planiranih ulaganja u bolnice i škole.

Odustaje se, kako su naveli iz ove organizacije, od izgradnje i rekonstrukcije 14 objekata u oblasti zdravstva, 11 škola i dva vrtića, kao i brojnih saobraćajnica, posebno na sjeveru Crne Gore.

Prema analizi i saopštenju MANS-a, rebalansom su višestruko smanjena sredstva za izgradnju vrtića u Golubovcima i Grblju na iznose manje od 10 hiljada eura i odustalo se od izgradnje, odnosno rekonstrukcije fiskulturnih sala u 11 škola, od čega su dvije u Bijelom Polju (OŠ „Pavle Žižić“, Srednje stručne škole), tri u Beranama (OŠ “Polica”, OŠ “Radomir Mitrović”, OŠ “Radomir Mitrović”), jedna u Gusinju (OŠ ” Džafer Nikočević”), dvije u Andrijevici (OŠ “Bajo Jojić” i Srednje mješovite škole), Kotoru (OŠ “Ivo Visin”), kao i dvije osnovne škole u Golubovcima (u rebalansu nisu navedeni nazivi škola).

Sredstva za izgradnju i rekonstrukciju sala u tim školama preostala u rebalansu su, kako navode, manja od 10 hiljada eura.

Tražili upola manje novca

Kako se navodi u informaciji o finansiranju srednje vjerske škole Gimnazija „Sveti Sava“ u Podgorici, ta ustanova se  9. avgusta obratila Ministarstvu prosvjete zahtjevom da se finansiraju iz Budžeta.

Naveli su da izvode javno važeći program, da je osnivač Mitropolija crnogorsko – primorska, da posjeduje licencu koju je izdalo Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta, te da su za nesmetani rad škole neophodna finansijska sredstva u iznosu od 450 hiljada eura.

Kako je ranije najavljeno, prvobitni plan bio je da nastava u novim vjerskim školama u Podgorici i Nikšiću počne još u septembru, odnosno od ove školske godine, ali to se nije desilo. Iz Ministarstva su tada pojasnili da Ministarstvo prosvjete nema ingerencije nad upisom u privatne školske ustanove.

Sporna licenca

Nakon što je u javnosti više puta ukazivano na spornu dodjelu licence novoosnovanim vjerskim školama, iz Ministarstva prosvjete su naveli da će se u njima realizovati javno važeći program opšte gimnazije, koji je još ranije donijelo Ministarstvo prosvjete na predlog Nacionalnog savjeta za obrazovanje, u skladu sa članom Opšteg zakona o obrazovanju.

„To znači da nije bilo potrebno ponovo sprovesti postupak utvrđivanja javne važnosti programa, jer se po istom programu organizuje nastava u svim javnim ustanovama gimnazije u Crnoj Gori. Prema Zakonu o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica, vjerska zajednica može da osniva vjerske škole svih nivoa obrazovanja, osim osnovne škole, koja je po zakonu obavezna“, podsjetili su tada iz Ministarstva.

Iz Centra za građansko obrazovanje ranije su istakli da su prekršene cjelokupna procedura licenciranja i finasiranja za dvije privatne vjerske škole mitropolije SPC u Crnoj Gori.

Oni su ranije uputili inicijativu ministru mr Miomiru Vojinoviću za preispitivanje zakonitosti licenciranja vjerskih škola SPC i povlačenje zahtjeva za njihovo finansiranje iz državnog budžeta.

Naveli su da su licence za vjerske škole važeće tek nakon odobrenja Nacionalnog savjeta, koji zbog isteklog mandata nije postojao u aprilu 2022. godine, kada su sporne licence izdate.

Finansiranje moguće, ali ne i obavezno

Prema navodima Opšteg zakona o obrazovanju srednje vjerske škole (koje izvode javno važeće obrazovne programe) mogu se finansirati iz budžeta Crne Gore, u skladu sa članom 138 ovog zakona.

Taj dio Zakona predviđa da javna ustanova stiče sredstva iz budžeta Crne Gore za jednu školsku godinu na: osnovu ekonomske cijene koštanja obrazovanja učenika za određeni obrazovni program, broja učenika, odnosno djece, koeficijenta programske grupe u koju je obrazovni program razvrstan i drugih kriterijuma karakterističnih za obrazovni program, ustanovu i određeno područje.

Na osnovu tih kriterijuma, Ministarstvo donosi metodologiju za izračunavanje ekonomske cijene koštanja obrazovanja učenika za svaki obrazovni program, u skladu sa normativima i standardima.

Normative i standarde donosi Ministarstvo, uz prethodno pribavljeno mišljenje Nacionalnog savjeta.

Normativima i standardima propisuju se mjerila za: formiranje odjeljenja i grupa, organizovanje savjetodavne službe, biblioteke, administrativno-računovodstvene i tehničke službe i vrednovanje materijalnih troškova.

Finansiranje vjerskih srednjih škola iz državnog Budžeta počelo je 2018. godine, kada je, na predlog ministra Damira Šehovića, Vlada usvojila odluku da sa pola miliona eura podrži rad Medrese u Tuzima.

“Odlukom Nacionalnog savjeta za obrazovanje iz 2015. godine utvrđena je punovažnost i jednaka vrijednost obrazovnog programa ove srednje vjerske škole sa odgovarajućim javno važećim obrazovnim programom za opšte srednje obrazovanje. Vlada Crne Gore je tako Zakonom o budžetu opredijelila sredstva za ovu namjenu”, kazali su u tada iz resora prosvjete.

Ovaj tekst dio je projekta, pod nazivom Između redova, koji portal Roditelji.me sprovodi uz finansijsku podršku Ministarstva kulture i medija.