Roditelji koji su matične ćelije dali na čuvanje kompaniji Cryo Save, ukoliko budu imali problema u korištenju, mogu tražiti zaštitu svojih prava, preko nadležnog suda zemlje u kojoj se nalazi biobanka, a u skladu sa ugovorom koji su potpisali, poručili su im iz Ministarstva zdravlja.

Švajcarska Agencija za ljekove i medicinska sredstva Svismedic ranije je saopštila da je Cryo Save, jedna od najvećih privatnih banki matičnih ćelija u Evropi, izgubila i pravo da prikuplja, skladišti, izvozi izvozi matične ćelije.

Načelnica Direkcije za farmaciju, biomedicinu i transplantaciju u Direktoratu za zdravstvenu zaštitu Senka Klikovac objasnila je da je predstavništvo banke ćelija Cryo Save u Crnoj Gori, u kojoj je oko 2.000 roditelja dalo na čuvanje matične ćelije, ugašeno prije dvije godine.

Prema riječima, Klikovac vlasnik Cryo Save-a kazao je da raspolažu svim podacima i da nema nikakvih problema za osobe koje su se odlučile da čuvaju matične ćelije u bankama sa kojima oni sarađuju.

“U Ministarstvu zdravlja postoji registar za sve građane koji su se odlučili za čuvanje matičnih ćelija preko ovog predstavništva, prema ugovoru koji je Cryo Save potpisao sa bankom iz Švajcarske. Građani su svojom voljom odlučili da preko Cryo Save čuvaju matične ćelije, a nacionalno zakonodavstvo im je to dozvolilo. Ukoliko bude problema, a ne očekujemo ih, svaka stranka ima pravo da traži zaštitu svojih prava, preko nadležnog suda zemlje u kojoj se nalazi biobanka, a u skladu sa ugovorom koji su potpisali”, kazala je ona.

Matične ćelije iz Crne Gore, navodi Klikovac, čuvaju se u Švajcarskoj, Luksemburgu i Njemačkoj, preko ugovora sa predstavništvom Bio Save i odobrenja koje su dobili od Ministarstva zdravlja.

“Sam postupak uzimanja matičnih ćelija, koji se sprovodi u zdravstvenim ustanovama prilikom porođaja trudnice, kada se uzima krv iz matičnih ćelija koja se transportuje prema bio bankama, kontroliše Uprava za inspekcijske poslove, odnosno zdravstveno sanitarna inspekcija”, pojasnila je Klikovac.

Ona kaže da u Crnoj Gori ne postoji biobanka za čuvanje i skladištenje tkiva i ćelija, ali da je osnovano je Predstavništvo Bio Save, koje je dobilo odobrenje od Ministarstva zdravlja da može biti posrednik u procesu čuvanja i distribucije matičnih ćelija prema biobankama sa kojima predstavništvo zaključi ugovor u euro zoni ili drugim državama.

“Svaki ugovor je bio predmet kontrole i do sada nijesmo imali nijedan prigovor, ni jednu pritužbu u vođenju postupka”, navela je Klikovac.

Kako pišu Vijesti, roditelji iz Crne Gore, koji su deponovali matične ćelije svoje djece kod kompanije Cryo Save, ne znaju da li su i zašto bez njihove saglasnosti uzorci prebačeni u Poljsku, da li postoji mogućnost da im se novac vrati ili potpiše novi ugovor sa kompanijom Farmicord.

Kompanija Krio sejv nedavno je izgubila dozvolu za rad, a dio roditelja tvrdi da ih punih sedam godina niko nije kontaktirao u vezi sa matičnim ćelijama, koje su sačuvali preko crnogorskog predstavništva i za to platili oko 2.000 eura.

Iz kompanije tvrde da se roditelji mogu obratiti poljskoj firmi Farmicord i provjeriti da li su uzorci prebačeni i bezbjedni i to preko zvaničnog internet sajta.

Kompanija Cryo Save nakon što je izgubila dozvolu za rad obavijestila je putem mejla roditelje da je sklopila ugovor sa podizvođačem čija je evropska laboratorija u Varšavi.

U mejlu roditeljima, naznačili su da su matične ćelije potpuno obrađene u njihovim laboratorijama u Belgiji ili Ženevi, u skladu sa najstrožim propisima i standardima visokog kvaliteta, kao i da će učiniti sve kako bi uzorci bili na sigurnom.

Ukoliko bi im hitno bilo potrebno za liječenje, roditelji iz Crne Gore, ali i regiona i Evrope u ovom trenutku ne mogu da dođu do matičnih ćelija svoje djece, jer je kompanija Cryo Save izgubila dozvolu za rad. Sjedište kompanije je Švajcarskoj, a do 2017. su imali podružnicu i u Crnoj Gori, koja je ugašena iz ekonomskih razloga.

Protiv kompanije Cryo Save i njenog menadžmenta u Švajcarskoj je pokrenut je postupak jer postoji sumnja da su počinili krivično djelo prekršivši švajcarski Zakon o transplantaciji, u dijelu koji se odnosi na izvještavanje i saradnju, a na osnovu prijave i dokumentacije koju je podnio beogradski advokat za pravo konkurencije Rastko Petaković.

Advokat Petaković Vijestima je prošle sedmice kazao da je dio uzoraka, odnosno matičnih ćelija iz Švajcarske prebačen u Poljsku i da je u toku laboratorijsko ispitivanje.

“Roditeljima poručujem da budu strpljivi, jer je u toku laboratorijsko testiranje ćelija u Poljskoj. Veliki broj uzoraka je transportovan o njihovom trošku. Kada se laboratorijsko testiranje završi, oni će kontaktirati roditelje radi zaključivanja novih ugovora”, kazao je Petaković.

Roditelji gube povjerenje u banke ćelija

Roditelji sa kojima su Vijesti razgovarale tvrde da su izgubili povjerenje u banke matičnih ćelija, jer im niko ne može garantovati da se nekim kompanijama ne može desiti nešto slično za desetak godina.

Crnogorska kompanija Monte-cell, na koju je registrovano predstavništvo kompanije Krio save u Crnoj Gori, prema podacima Centralnog registra privrednih subjekata (CRPS) likvidirana je tokom 2017. godine.

Iz te firme posljednji put su se oglasili 2017. godine sa tvrdnjom da roditelji nemaju razloga za brigu, da su ugovori važeći i da je za njihovo sprovođenje nadležan sud u Švajcarskoj.

Izvor: Dan/Vijesti