Foto: Ilustracija
PIŠE: dr Slobodan Backović, akademik CANU
Početak obaveznog opšteg obrazovanja u zemljama Evrope je različit – počev od uzrasta od 5 godina (npr. u Engleskoj, Škotskoj) pa do 7 godina (u Estoniji, Finskoj, Letoniji, Poljskoj, Švedskoj, Litvaniji i Ruskoj Federaciji). Izuzetak je Francuska, koja spušta granicu za početak obaveznog opšteg obrazovanja na uzrast od tri godine.
Predsjednik Makron, kao osnovne razloge za takvu odluku francuske države, navodi namjere da se svakom djetetu omogući još bolja integrisanost u francusko društvo, kao i sprečavanje ekstermizma. Prosječno trajanje obaveznog opšteg obrazovanja je 9 godina. Nastavna godina u EU prosječno traje 182 dana sa 5 radnih dana u sedmci.
O optimalnom uzrastu za početak obaveznog opšteg obrazovanja, u ovim državama, vode se stručne i naučne rasprave, a prate ih i brojna dugoročna istraživanja o uticajima početka školovanja na sveukupni razvoj djece i na njihov dalji život i karijeru. Finska, Litvanija, Letonija, Poljska i Švedska su zemlje s visoko kvalitetnim obrazovanjem i početak školovanja na uzrastu od 7 godina opravdan je kada se ima u vidu kvalitet njihovog ranog i obaveznog predškolskog obrazovanja, metode rada i mnogo manje grupe djece u predškolskim ustanovama nego kod nas.
U svakom slučaju, odgovor na pitanje o optimalnom uzrastu za početak školovanja nije jednoznačan i ne zavisi samo od spremnosti djeteta za školu već od mnogo drugih faktora u porodici, školi i društvu. Drugim riječima, dijete može biti spremno za školu, što ne znači i da je škola spremna za dijete.
U većini zemlja članica EU, obavezno opšte obrazovanje počinje sa primarnim u prosjeku od šeste godine i završava se sa tzv. nižim sekundarnim obrazovanjem. To se poklapa sa trajanjem naše osnovne škole, podijeljene u tri ciklusa – od prvog do devetog razreda.
U Crnoj Gori obavezno opšte obrazovanje djece, koje nazivamo osnovnim, počinje od njihove šeste godine i traje narednih devet godina. Prema međunarodnom standardu klasiifikacije obrazovanja (ISCED) naše osnovno obrazovanje se klasiifikuje kao: primarno ISCED 1 (prvih 5 godina) i niže sekundarno ISCCED 2 (sljedeće 4 godine). Nastavna godina, prema nastavnom planu, traje 34 sedmice sa pet radnih dana sedmično ili 170 radnih dana u godini. Za obavezne aktivnosti prema nastavnom planu (dani kulture, tehnike i sporta) u toku nastavne godine predviđeno je dodatnih pet dana u prve dvije godine školovanja i sedam dana u preostalim godinama do kraja školovanja..
Na sljedećem histogramu predstavljeno je ukupno vrijeme nastave u toku opšteg obrazovanja u satima (lijeva vertikalna osa) i trajanje opšteg obrazovanja u godinama (desna vertikalna osa) za 2018/19. godinu (preuzeto od Eurydice „Recommended Annual Instruction Time in Full-time Compulsory Education in Europe 2018/19“).
Uočava se da obavezno opšte obrazovanje traje od osam (Srbija i Hrvatska) do dvanaest godina (Holandija, Portugalija, Belgija, Turska i Sjeverna Irska). Ukupan broj sati nastave u toku obaveznog opšteg obrazovanja je u intervalu od 4541 (8 godina) do 10960 (12 godina). Devetnaest evropskih država ima devetogodišnje obavezno opšte obrazovanje.
Crna Gora (oznaka ME) je na pretposljednjem mjestu u Evropi (strelica) po ukupnom broju sati koje provode naši učenici u obaveznom opštem obrazovanju t.j. u osnovnoj školi: 2682 sati u prvih 5 godina, a 2698 u sljedeće 4 godine, što ukupno čini 5380 sati. Iza nas je samo Hrvatska koja ima osmogodišnje obavezno obrazovanje, dok u Srbiji, sa takođe osmogodišnjim obaveznim obrazovanjem, učenici imaju ukupno 5825 sati. Prosječan ukupni broj sati u obaveznom opštem obrazovanju u EU je 7250 (35 odsto više nego kod nas).
Podaci pokazuju da Crna Gora ima jednu od najkraćih nastavnih godina (170 dan), a naši učenici u toku obaveznog obrazovanja, kao što se vidi iz podataka, u školi provode skoro najmanje vremena u Evropi. Sve češće slušamo argumente i odluke o „rasterećivanju učenika“, pri čemu se nedovoljno ili uopšte ne razmatraju razlozi i krajnji efekti takvih odluka na kvalitet obrazovanja naše djece i mladih.
Svako promišljanje o tome kako da povećamo kvalitet našeg obrazovanja ne smije zaobići činjenicu da nam djeca u školi borave najmanje od svih njihovih vršnjaka u Evropi. Djecu treba rasterećivati, ali ne od dobre škole, kvalitetnih nastavnika, aktivnih metoda učenja i nastave, dobrih drugarskih odnosa sa vršnjacima jer su to uslovi za njihov zdrav razvoj. Takva škola je najbolje mjesto za djecu, osim porodice. Od škole se očekuje da djecu i mlade pripreme za život i rad u neizvjesnom svijetu sjutrašnjice, pa se s pravom postavlja pitanje – koliko vremena djecu treba podučavati tome, u kakvom ambijentu i kroz kakve oblike nastave.
Sve dok osnovcima ne obezbijedimo, ono što je svuda u Evropi normalno, cjelodnevni boravak u dobroj školi i promijenimo metode nastave i učenja nemoguće je govoriti o rastu kvaliteta obrazovanja.
Glupost naša djeca naravno koja su htjela bili super djaci dobijali odlično znanje i bili stručni u svom poslu a zamislite nijesu imali cijelo dnevni boravak već su imali i ljubav roditelja sada je najvažnije da ga kući nema ne vidim da su djeca u evropi nešto pametnija od naše osim sto imaju bolji standard
Apsolutna glupost koja ce se vjerovatno vremenom uvesti i kod nas. Sve mi se vise cini da se sistematski radi na tome da porodice provode sto manje vremena zajedno. Mislim da je vrijeme provedeno s porodicom i ono sto dijete uci od svojih roditelja neprocjenjivo. Zamislite dijete koje, na primjer, bude u skoli od 8h do 16h, a majka i otac su mu druga smjena?
Naša djeca, sada su mnogo manje sa porodicom. S obzirom na to da su u školi do kasnih popodnevnih sati, posebno mlađi, i kada dođu to vrijeme osim što je kratko, provode na načine koji ne podrazumijevaju slobodno vrijeme sa članovima porodice. Kada su u školi onoliko koliko su roditelji na poslu i tamo završe i vanškolske aktivnosti i domaće, imaju mogućnost da budu sa porodicom.
Roditelji.me To je sasvim u redu, pod uslovom da roditelji imaju drzavni posao i tako nesto bi im vjerovatno odgovaralo. Ali onda kako rijesiti problem sa roditeljima koji rade po smjenama? Na primjer, dijete u skoli od 8h do 16h, a roditelj od 16h do 23h? Vjerujte da nije mali broj ljudi koji radi po smjenama, cak poznajem dosta ljudi koje smjene mjenjaju sedmicno.
Slazem se da je bolje da djeca ostaju u skoli duze i da tamo zavrse sve skolske obaveze nego da roditelji i to malo vremena koje imaju sa djecom nakon posla provedu radeci domace zadatke. Pored toga, ucitelji/ nastavnici mogu bolje da im objasne i priblize gradivo nego mi, narocito u starijim razredima.
Cjelodnevni boravak u školi samo za onu djecu koja moraju ostati jer bi bila kući sama. Za ostale je nepotrebno.
Nacelno bih se slozio sa vasim predlogom. Mnogo je zdravije da djeca sve obaveze zavrse u skoli, a da sa porodicom provode kvalitetnije vrijeme, ali kod nas ne postoje uslovi za takvo nesto.
Obrazlozicu….
Broj skola nije povecan odavno u Podgorici, ako izuzmemo seljenje OS Boro Cetkovic u novi objekat I mijenjanje imena u OS 21 Maj. Novca ocigledno nema ni za mijenjanje inventara starog decenijama. Realnost je da nam skole renoviraju ljudi iz dijaspore. To je za svaku pohvalu, ali to treba da radi drzava iz budzeta.
Skole su pretrpane I najcesce rade u 3 smjene.
U takvim uslovima I sa tim brojem djece nemoguce je sprovesti tu ideju u djelo.
Treba nam veci broj skola, a za to treba dosta novca, tako da cemo se nacekati.
Mislim da je znatno veci problem, a lakse rjesiv, sljedece………
Gradivo je potpuno neprilagodjeno medjunarodnim trendovima I onome sto se trazi od buducih generacija. Rezultati nase djece na PISA testovima su porazavajuci. Potpuno su nepripremljeni za zivot. Prakticno znanje ne sticu, ali se zato zatrpavaju morem informacija koje im nikada nece trebati u zivotu. Ovo treba mijenjati. Insistirati da djecu pripreme za zivot, da steknu prakticna znanja.
Daleko smo mi od toga. Imamo nastavni program sa gradivom po razredima koje nije uskladjeno samo sa sobom. Tako imamo situaciju da djeca u trecem razredu osnovne skole uce da pisu latinicu iz engleskog jezika, dok iz maternjeg, kako god ga ko zvao nebitno, jos uvijek uce samo cirilicu, a latinicu pocinju tek u drugom polugodistu.
Nastavni plan I program se moraju mijenjati iz korijena, a za to ne trebaju desetine miliona eura, vec samo malo volje I znanja.