Prirodni priraštaj u Crnoj Gori bilježi stalni pad u proteklih više od pola vijeka, a taj se trend zadržao i tokom prethodne decenije, sa izuzetkom 2008. i 2009. godine kada je zabilježen rast ovog ključnog pokazatelja kretanja stanovništva.

Prema zvaničnim podacima Monstata, prirodni priraštaj, koji se definiše kao odnos između broja rođenih i umrlih, prošle godine je dostigao najniži nivo od 1,7 promila, dok je u 2014. bio 2,4.

Uprkos ovim brojkama, još nijesmo zapali u negativnu fazu, kao što je to slučaj sa nekim zemljama u regionu koje u kontinuitetu bilježe negativan prirodni priraštaj, odnosno smanjenje broja stanovnika, piše Pobjeda. Dugoročne projekcije kretanja stanovništva u Crnoj Gori zavise od mnogo faktora i, prema analizama statističara, mogu imati izrazito negativan ili pozitivan trend, zavisno od varijabli kao što su priraštaj, migracija stanovnika i fertilitet, odnosno rodnost.

Prof. dr Agima Ljaljević iz Centra za promociju zdravlja, Instituta za javno zdravlje Crne Gore, ističe da priraštaj nije jedina kategorija koju treba posmatrati, ali da dugoročno gledano trend smanjenja ukazuje na problem koji nije moguće rješavati bez adekvatne nacionalne pronatalne politike, odnosno promocije rađanja.

„Nažalost, nemamo definisanu pronatalnu politiku. Bilo je pokušaja da se parcijalnim potezima utiče na to, ali sve mimo sistemskog pristupa ne može dati rješenje”, smatra ona.

Kao primjer navodi mjere u susjedstvu, recimo, Hrvatskoj. Oni su uvidjeli da naknadama i penzijama za majke nije moguće postići efekat, već da stvari treba mijenjati edukacijom, poboljšanjem uslova i promocijom nekih davanja poput dječjih dodataka, kao stimulansa koji se vezuje upravo za djecu i nije usko vezan za socijalne kategorije.

Značaj strateškog pristupa, odnosno sistemskog djelovanja, Ljaljević ilustruje kroz negativan primjer i kaže da ako postoji situacija u kojoj se strože kažnjava nepoštovanje rodno-senzitivnog govora nego nasilja u porodici, onda tu nešto ne štima i stvari treba pomjerati i poboljšavati na svakoj tački, a ne kroz pojedinačna rješenja, van cjeline.

Kako ističe, dosljedna pronatalna politika obuhvata poboljšanje u svim oblastima života i rada i ključno da rađanje ne predstavlja limit ženama za njihovo ostvarenje na profesionalnom i poslovnom planu.

Drugim riječima, potrebna je institucionalna logistika, koja znači, recimo, i više vrtića.

Da problem treba posmatrati u širem kontekstu govori podatak o tome da i u godinama kada je zabilježeno rađanje mnogo više djece, konačne brojke obeshrabruju jer je veliki odliv mladog stanovništva.

„Problem postaje mnogo izraženiji kada se lokalno posmatra, jer postoji vidna neravnoteža između južne i sjeverne regije zbog unutrašnje migracije stanovništva. Zabrinjava podatak da se sa sjevera zemlje preselilo u središnje i južne opštine više stanovnika za proteklih 15 nego minulih 100 godina. Sve su to aspekti koji iziskuju, kao što sam navela, multisektorski pristup, široko postavljene mehanizme i odgovore“ ističe Ljaljević.
Sociološkinja Mirjana Popović ocjenjuje da nizak prirodni priraštaj u Crnoj Gori i njegov negativan trend može se pravdati značajnim brojem uzročnika, poput industrijalizacije i emancipacije žena kao opštih trendova koji nijesu karakteristični samo za Crnu Goru.

„Proces industrijalizacije u prošlom vijeku u Crnoj Gori doveo je do određenih migracionih kretanja koji se kod nas prepoznaju na relaciji: selo grad, sjever centralni dio jug. Taj migracioni pravac je svakako ostavio značajne posljedice i na prirodni priraštaj u smislu smanjenja seoskog stanovništva generalno, kao i smanjenja same strukture porodice u odnosu na broj članova seoskih porodica“ navodi ona.

Izvor: CDM