Veliki broj pitanja roditelja upućenih pedijatrima je povezan sa uvećanim limfnim čvorovima (“žlijezde”) na vratu, baš kao i strah.

Radi se o limfnom tkivu koje je grupisano u čvoriće, pa je limfni čvor pravilan naziv. Nisu žlijezde, jer ne luče hormone, kao ni druge “produkte” žlijezda. Naravno, to nije od presudnog značaja, a termin “limfna žlijezda” se odomaćio pa ljekari kažu da im ne smeta.

Čemu služe limfni čvorovi?

To su prave fabrike ćelija (vojnika) i hemijskih supstanci (oružja) koje zajedno učestvuju u odbrambenoj (imunološkoj) reakciji organizma. Zato je jasno da je njihova uloga u zaštiti djetetovog tijela od infekcija veoma važna. Kad ih ne bi bilo odbrana organizma od neželjenih “mikronapadača” bi bila daleko teža, zapravo nemoguća!

Svaka grupa limfnih čvorova ima “zaduženje” da skuplja limfu (tečnost koja se “cijedi” iz tkiva) iz određenog dijela tijela. Limfne žlijezde vrata “pokrivaju” gornji dieo želuca, jednjak, grlo, nos i meka tkiva i kožu lica.

Zašto se nekad napipaju pa se povuku?

Zato što limfni čvorići otiču kada dijete ima neku infekciju (najčešće grla), a kad ona prođe dolazi do smanjivanja vratnih čvorića. Veliki broj virusnih infekcija grla kod djece prođe bez povišene temperature i bez većih tegoba, tako da jedina manifestacija bolesti mogu biti lako uvećani limfni čvorići.

Da li su uvek znak bolesti?

NISU! Kod djece je vrat mjesto gde se limfni čvorići inače nalaze. One se često mogu napipati, a nekada se “pojave” pa se poslije nekoliko dana povuku. Neke od njih se mogu vidjeti, a neke su dublje pod kožom pa se ne vide (ali se mogu napipati).

Uobičajeno je da su te “normalne” limfne žlijezde na vratu bezbolne, mekane, “bježe” pod prstima pa se dijete ne buni kada ih pregledamo. One su male – do 1 centimetar su u prečniku, a koža iznad njih ima normalnu boju (nema crvenila).

Kada su limfni čvorovi veći od jednog centimetra treba ih smatrati uvećanim, što naravno ne znači da je dijete ozbiljno bolesno.

Šta je to limfatična konstitucija?

Ima POTPUNO zdrave djece čije su limfne “žlijezde” normalno uvećane pa se to naziva limfatična konstitucija – dakle nije bolest već “tjelesna” karakteristika djeteta. Obične jedan od roditelja (nekada i oba) imaju ovu konstituciju, pa se sjećaju da su i ona “kao mali” imali ovaj epitet.

Koje bolesti prati uvećanje limfnih čvorova na vratu?

–   Ubjedljivo najčešći razlog uvećanja limfnih žlijezda vrata su virusne infekcije gornjih disajnih puteva. Kod ogromne većine djece se radi o potpuno BEZAZLENIM virusima koji brzo stižu i još brže odlaze i djeci ne prave probleme. Tada su limfni čvorovi lako uvećani, pokretni su (“bježe “pod prstima), mekani su i bezbolni, i NEMA crvenila kože iznad njih.

–   Bakterijske infekcije takođe mogu biti uzrok uvećanja limfnih čvorova na vratu kod djece. Streptokoke su ubjedljivo prve na listi i one se lako iz grla (i krajnika koji su takođe limfne žlijezde) putem limfnih sudova nasele u limfnim čvorovima vrata. I druge bakterije mogu biti uzrok otoka limfnih žlijezda na vratu, ali su značajno rjeđe prisutne od streptokoka. Bris grla je jednostavan način da se ovo provjeri.

–   Postoje bolesti u kojima imunološki sistem djelove našeg tijela “vidi” kao nezvane goste pa ih napada misleći da nam pomaže, a ustvari razara “domaće” djelove organizma. To su autoimuna oboljenja koja takođe mogu biti uzrok uvećanja limfnih čvorova vrata. One su daleko rjeđe od infekcija i idu sa mnoštvom drugih tegoba, tako da dijete stige brzo kod pedijatra.

–   Ponekad limfni čvorovi mogu biti uvećani poslije vakcinacije, naročito posle MMR vakcine (protiv malih boginja, rubeole i zaušaka). Radi se o prolaznom (nekoliko dana) problemu koji se obično javlja sedam do četrnaest dana poslije vakcinacije (tada se obično javlja i povišena temperatura i osip po koži).

Šta je sa infektivnom mononukleozom?

Ovo je takođe virusna bolest koja “ide” sa veoma velikim limfnim čvorovima na vratu.

Obično se vide “paketi” sa na bočnim stranama vrata, a ogromna većina djece ima veoma visoku temperaturu, bolove u grlu i osjećaju se loše. Treba znati da kod manje djece ova bolest ima lakšu kliničku sliku, pa često prođe neopaženo.

Dijagnoza se, kod tipičnih “slučajeva” lako postavlja – na osnovu pregleda djeteta i jednostavnih laboratorijskih analiza, a većina djece uz odmaranje i “laku” hranu pregura ovu bolest poslije par nedelja. Samo manji broj pacijenata dobije neku od komplikacija, pa nema mjesta prevelikom strahu.

Kada su uvećani limfni čvorovi za pregled pedijatra?

Pedijatru se NE TREBA javljati ako mame i tate vide male (ne veće od jednog centimetra) limfne žlijezde koje ne bole, pokretne su i ne rastu. Pomoć pedijatra je neophodna u sledećim situacijama:

–   Ako se vide veliki limfni čvorovi koji su “odjednom” porasli (nije ih bilo prethodnog dana);
–   Ako su bolni, bez obzira na veličinu;
–   Kada su uvećani limfni čvorovi “pokriveni” cvenom kožom, ili su tvrdi, bolni i nepokretni pod prstima;
–   Ako se dijete sa uvećanim limnim čvorovima žali na jak bol u grlu;
–   Kada dijete ima veoma visoku temperaturu i uvećane limfne čvorove;
–   Kada je dijete izrazito lošeg opšteg stanja – malaksalo, bezvoljno, neće da jede;
–   Naročito je važno što prije odvesti dijete na pregled ako se primijete “modrice” po koži, a dijete se nije udarilo;

Da li zaista mogu biti znak opasnog oboljenja?

Najređi razlog uvećanja limfnih žlezda vrata kod djece su maligne bolesti!  One su, srećom, veoma rijetke, ali izazivju najviše straha kod roditelja. Leukemije i limfomi su najčešeće maligne bolesti koje “idu” sa otokom limfnih čvorova. Tada djeca imaju i druge tegobe, koje brzo dovedu dijete kod pedijatra.

Da li uvijek treba uraditi krvnu sliku – za svaki slučaj?

Naravno da ne! Ljekar odlučuje da li treba uraditi krvnu sliku! To je odlična pomoć u postavljaju dijagnoze bolesti koja uzrokuje uvečanje limfnih čvorova na vrati, ali je to potrebno samo onda kada ljekar procijeni da mu ta pomoć treba. Na osnovu broja leukocita i leukocitarne formule ljekar može da vidi šta dalje da se radi.

Konsultujte se sa vašim pedijatrom – nemojte sami da “prepisujete” vađenje krvi!

Kako se liječe uvećani limfni čvorovi na vratu?

Ogromna većina djece ne zahtijeva terapiju jer se radi o bezazlenom i prolaznom uvećanju limfnih “žlijezda”.  Ukoliko je terapija potrebna, onda se liječi uzrok uvećanja limfnih čvorova, što je u isključivoj nadležnosti ljekara. Nikada nemojte sami davati antibiotike – “za svaki slučaj” to je potpuno pogrešno!

Na kraju, vjerujemo da je jasno da su izuzetno rijetke opasne bolesti koje uzrokuju uvećanje vratnih limfnih “žlijezda”, pa je panični strah od uvećanja limfnih čvorova na vratu zaista bez osnova.

Kod ogromne većine djece se radi ili o limfatičnoj konstituciji ili o bezazlenom i prolaznom “otoku” limfnih čvorova zbog neke od običnih infekcija!

Izvor: Moj pedijatar