Produženi boravak, koji se u Crnoj Gori ne organizuje u preko 80 odsto  škola, oblik je organizovanog rada sa djecom prva tri razreda, a kako objašnjavaju iz Zavoda za školstvo, može i ostalih i predstavlja mogućnost da djeca, pored redovne nastave, budu u školi još jedan dio dana, dok su im roditelji na poslu.

Kako nam je kazala portparol Zavoda školstvo Nevena Čabrilo, nastao je kao odgovor na potrebe zaposlenih roditelja koji nemaju druge mogućnosti za zbrinjavanje djece budući da su školske obaveze djece kraće od radnog vremena roditelja.

U skladu sa aktuelnim zakonom o osnovnom obrazovanju, škola samostano odlučuje da li će organizovati produženi boravak, i to u skladu sa svojim mogućnostima, dok je jutranje čuvanje obavezno.

U Crnoj Gori je prema podacima za prošlu školsku godinu ukupno bilo 163 osnovnih škola, a produženi boravak je organizovalo 29 škola u 12 opština. Od 30 osnovnih škola koje postoje u Podgorici, 15 njih je imalo organizovan produženi boravak. U Nikšiću je 6 škola organizovalo ovaj program, u Baru 5, Herceg Novom 3, u Ulicnju 2 škole i po jedna škola u Danilovgradu, Cetinju , Bijelom Polju, Kolašinu, Budvi, Kotoru i Tivtu.

Zavod za školstvoCrne Gore uradio je i poseban program Jutarnje okupljanje i produženi boravak u kojem je pojašnjeno da djeci nižih razreda osigurava kvalitetno provođenje slobodnog vremena prije i/ili poslije nastave, pod nadzorom nastavnika i na taj način podiže opšti kvalitet i efikasnost čitavog nastavnog procesa.

Rad u produženom boravku zahtijeva fleksibilnu organizaciju, prilagođenu potrebama djece  i mogućnostima škole. Produženi boravak organizovan je od 7 sati ujutro do 17 sati poslije podne, prevashodno za škole u urbanim sredinama, piše u programu.

Produženi boravak je opisan kao pedagoški i didaktički specifičan jer povezuje igru, učenje i rad, doprinosi cjelovitom razvoju učenika i pomaže im u savladavanju vještine samostalnog učenja, što im omogućuje svrsishodno, kreativno i prijatno vannastavno vrijem u školi.

Specifični ciljevi ovog programa su, kako piše, socijalizacija učenika kroz zajedničku igru i druženje, pripremanje učenika za bolje snalaženje u izradi domaćih zadataka, ponavljanje, utvrđivanje i primjena naučenog tokom redovne nastave, učenje organizacije vremena – optimalne korelacija učenja i slobodnog vremena, razvijanje sposobnosti prihvatanja individualnih različitosti, izgradnja partnerstva u obrazovanju, briga o učenicima s posebnim potrebama.

Program rada vezan je, uglavnom, za redovne nastavne predmete. Tokom boravka u školi, kroz stalni pedagoški nadzor nastavnika , posebna pažnja se poklanja vaspitnom radu sa učenicima, dok se u obrazovnom dijelu nastoje proširiti učenička znanja s redovne nastave i pospješiti usvajanje novih, navodi se u program Jutarnje čuvanje I produženi boravak.

Kreiranje dnevnog rasporeda aktivnosti odgovornost je same škole, prema načelima opšteg kurikuluma i u zavisnosti od njene unutrašnje organizacije i uslova. Svaki nastavnički tim kreator je svakodnevnog rada s učenicima, u skladu s načelima struke.

Pedagoški koncept rada u produženom boravku podrazumijeva sveobuhvatan pristup razvoju učenika. Nastavnici u produženom boravku treba da vode princip i nastave pomjeri djeteta, da kreiraju rad u saradnji sa samim učenicima. Oni, kako se navodi, prvenstveno, treba da budu mentori koji upućuju, pomažu i podstiču učenike, podržavaju kreativnost i maštovitost učenika, uvažavajući njihovo mišljenje.

Kao posebno važno je istaknuto da u radu sa učenicima prvog razreda treba primjenjivati vaspitno-obrazovne strategije i pristup koji će im olakšati period međusobnog upoznavanja, razumijevanje pravila funkcionisanja školskog života, razlika u funkcionisanju i dinamici između vrtića i škole, njihovog individualnog mjesta u kolektivu i njih kao dijela kolektiva, sticanja vještine refleksije, odnosno, promišljanja/osvrtanja na dnevne aktivnosti, i postupno preuzimanje obaveza i formiranje radnih navika.

Nastavnici koji rade u produženom boravku planiraju i usklađuju aktivnosti s kolegama koji rade u nastavi. Učenici rade domaće zadatke samostalno, i uz pomoć nastavnika kada je to potrebno. Po potrebi i u dogovoru s nastavnicim iz redovne nastave, u produženom boravku organizuju individualni ili zajednički rad u cilju savladavanja određenih sadržaja iz redovne nastave.

“Djeca su u produženom boravku puno umornijanego tokom jutarnje nastave, pa su zahtjevnija po pitanju motivacije za realizaciju planiranih aktivnosti, imaju manje koncentracije i strpljenja. To znači da će frustracija i stres u određenoj mjeri biti neminovan pratilac produženog boravka. Toga treba da budu svjesni i učenici, i njihovi roditelji, i nastavnici. Nastavnici treba da o tome vode računa i da aktivnosti prilagođavaju mogućnostima učenika. Učenici treba da uče da imaju pravo na greške i da prihvataju greške kod sebe i drugih kao dio procesa učenja”, objašnjeno je u programu.

Program rada u produženom boravku realizuje se u namjenskoj prostoriji u školi, sali za fizičko vaspitanje, školskom dvorištu i sportskom terenu.

Ukoliko škola nema mogućnosti za namjensku prostoriju, mogu se koristiti i postojeće prostorije koje treba prilagoditi za rad u produženom boravku. Prostor određen za produženi boravak treba biti dovoljno velik, prijatan, prikladno opremljen i uređen tako da se vizuelno i svojim sadržajima razlikuje od učionica predviđenih za izvođenje nastave i da podstiče kreativnost kod djece. Trebalo bi da škola, prema mogućnostima, obezbijedi strunjače, jastučiće, audiovizuelnu opremu, igračke, društvene igre i slično.Ukoliko to mogućnosti dozvoljavaju, bilo bi poželjno rad i boravak u ovom prostoru organizovati po centrima interesovanja.

Za različite sportske i rekreacione aktivnosti preporučuje se korištenje fiskulturne sale, kao i školskog dvorišta i sprotskih terena kad god to vremenske i druge prilike dozvoljavaju.