Razlog negativnog prirodnog priraštaja u sjevernim opštinama su ne tako dobri životni uslovi na sjeveru države, koji dovode do velikih migracija i odlaganja odluke o formiranju porodice zbog egzistencijalne nesigurnosti, saglasni su predstavnici lokalnih uprava i stručnjaci.

U 16 od 23 crnogorske opštine zabilježen je negativni prirodni priraštaj, od čega čak 12 na sjeveru zemlje. Pljevlja prednjače sa negativnim prirodnim priraštajem od minus 214. Tako je u toj opštini bilo 157 živorođenih, a 371 umrlih, pokazuju osljednji preliminarni podaci Monstata za oktobar 2018. godine.

Govoreći o migracijama, u tom periodu u Pljevlja se doselila 91 osoba, a odselilo čak 357. Veći broj umrlih nego živorođenih imale su opštine Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Cetinje, Danilovgrad, Herceg Novi, Kolašin, Mojkovac, Petnjica, Plav, Plužine, Šavnik i Žabljak. Međutim, bez obzira na to, prirodni priraštaj u tom mjesecu na nivou države bio je pozitivan i iznosio je 781.

Iako lokalne uprave, kao i država, ulaganjem u sjeverni region pokušavaju da spriječe odliv stanovništva, prema podacima statističara, za sada ne uspijevaju u tome.

Predsjednik opštine Pljevlja Mirko Đačić kazao je za Pobjedu da na negativan prirodni priraštaj utiče visoka stopa mortaliteta, ali i izražene migracije.

“Životna sredina u našoj opštini je prilično narušena, velika je nezaposlenost, mladi se sve teže osamostaljuju i odlučuju na zajednički život i brak, a mnogi odlaze u Podgoricu ili na primorje zbog zaposlenja, lakšeg života ili bolje zarade. Sve je više stanovnika srednje i starije životne dobi. Veliki broj radno sposobnih je napustio zavičaj i ovaj trend je posebno izražen u seoskom dijelu opštine, gdje su u najvećem broju ostala starija ili staračka domaćinstva sa jednim ili dva člana”, objašnjava Đačić.

Prema podacima Monstata iz oktobra prošle godine, u Pljevlja se doselila 91 osoba, a iselilo 357. Direktna pomoć opštine mladim bračnim parovima i novorođenčadima je, kako kaže Đačić, skromna.

Đačić navodi da se roditeljima svakog novorođenčeta isplaćuje jednokratna novčana naknada, a svaki par koji sklopi brak i odluči se za život na selu dobija od lokalne uprave 400 eura, kada dobiju prinovu, dobijaju još 400 eura i istu tu sumu za svako naredno dijete.

“To nijesu velika sredstva, ali u pripremi je nova odluka kojom će ove naknade biti znatno veće”, najavio je on.

Iako im je želja da spriječe trend depopulacije, Đačić ističe da su ulaganja opštine u obrazovanje i zdravstvo veoma skromna iz dva razloga. Prvenstveno, to je u nadležnosti države, odnosno Vlade, a drugi razlog je što budžet opštine ne bi mogao da istrpi značajnija ulaganja te vrste. Kad je u pitanju obrazovanje, prema njegovim riječima, realizovano je nekoliko važnih projekata u posljednjih nekoliko godina koje je finansirala država u partnerstvu sa donatorima.

Indirektna pomoć, kako ističe, ogleda se u brojnim infrastrukturnim projektima i agrobudžetskim mjerama kojima teže da učine život komfornijim na cijeloj teritoriji opštine Pljevlja, kako bi ljudi ostali u toj sredini.

On naglašava da su u Pljevljima unazad nekoliko mjeseci počela da rade ili će tek početi tri važna objekta.

“To su Dom za stara lica, Dom kulture i postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda. Za njihovo funkcionisanje biće potrebno zaposliti pedesetak radnika i službenika, ali taj broj novih radnih mjesta nije dovoljan. Ključno za ostanak ljudi je otvaranje novih radnih mjesta čime će se zaustaviti ili smanjiti ekonomska migracija”, ocijenio je Đačić.

U opštini Andrijevica prirodni priraštaj u oktobru 2018. godine bio je negativan i iznosio je minus 20. Podaci ukazuju da se u tom periodu u Andrijevicu doselilo 72 osobe, a 113 odselilo. Iz lokalne uprave ukazuju da su uzrok niskom nivou nataliteta česte migracije stanovništa, posebno omladine, kao i loša materijalna situacija prouzrokovana velikom nezaposlenošću.

“Mladi su uslovljeni da poslije završene srednje škole, ukoliko žele da nastave školovanje odlaze u veće opštine, gdje najčešće i ostaju. U našoj maloj opštini privredni sektor nije značajno razvijen, kao ni infrastruktura, što Andrijevicu stavlja u nepovoljan položaj”, objašnjavaju iz opštine.

Kada su u pitanju podsticajne mjere za rast nataliteta, za sad opština iz budžeta odvaja određene naknade za prva dva novorođenčeta, ali plan za sljedeću godinu je, kako navode, da naknada bude opredijeljena i za treće i četvrto novorođeno dijete.

Kako ističu, oni kroz brojne infrastrukturne i druge projekte, koje uglavnom finansira Vlada, trude se da svojim građanima obezbijede bolje uslove za život i spriječe odliv stanovništva. Prema njihovim riječima, projekat koji će opštini od 2020. godine donijeti godišnji prihod od 250.000 do 300.000 eura je mini hidroelektrana Krkori koja je u izgradnji.

Potpredsjednik opštine Gusinje Huso Brdakić za Pobjedu kaže da se i oni, kao i većina gradova na sjeveru Crne Gore, suočavaju se padom nataliteta, koji je uslovljen prvenstveno čestim iseljavanjem stanovništva.

“Osim toga, oni koji ostaju, zbog straha da ne mogu da se zaposle ili nesigurnog posla, ne stupaju u brak i ne stvaraju potomstvo”, objašnjava Brdakić.

Prema podacima Monstata, u oktobru prošle godine, negativan prirodni priraštaj u Gusinju iznosio je -16, kada je rođeno 20, a umrlo 36 osoba. U tom mjesecu, pokazuju podaci, bilo je više ljudi koji su se doselili u Gusinje, čak njih 29, dok se šest odselilo.

“Pokušavamo da razvojem infrastrukture, jačanjem administrativnih kapaciteta i stvaranjem dobrih uslova za razvoj biznisa, obezbijedimo što više radnih mjesta, što bi omogućilo pristojnu egzistenciju našim građanima”, navodi Brdakić.

On dodaje da lokalna uprava dvije posljednje godine iz budžeta izdvaja određeni dio sredstava za novorođenčad. Prošle godine je po tom osnovu isplatila 3.200 eura, tj. za svako novorođenče po 100 eura.

U opštini Plužine kao i ostalim opštinama na sjeveru prirodni priraštaj je godinama negativan. Posljednji podaci Monstata iz oktobra prošle godine pokazuju da je prirodni priraštaj iznosio minus 22. Takođe, podaci govore i o velikom broju migracija, pa se u tom periodu doselilo 20, a odselilo 73 ljudi.

Iz lokalne uprave ističu da je loša ekonomska situacija, kao i nezaposlenost, razlog zašto ljudi ne stvaraju potomstvo ili odlaze u potrazi za boljim uslovima za stvaranje porodice.

“Roditelji za prvorođeno dijete dobijaju 500 eura, a za drugo 1.000 eura, dok za treće i svako naredno dijete roditelji od opštine dobijaju 2.000 eura. Ovi iznosi se dvostruko uvećavaju ako su roditelji novorođenčadi vlasnici registrovanog poljoprivrednog gazdinstva”, navode iz opštine Plužine.

Kako kažu, od 2014. godine sve nezaposlene porodilje do navršenja dvije godine od rođenja djeteta dobijaju po 100 eura mjesečno.

Sociolog Andrija Đukanović ističe da je dugogodišnje neravnomjerno ulaganje države dovelo do toga da sjever naše države zaostaje u razvoju.

“Ne vjerujem da bi migracije bile baš ovolikog obima da su na sjeveru stvorene mogućnosti za ostanak. Neko bi otišao iz nekih drugih razloga, ali ovolika masa ljudi sigurno ne odlazi bez dobrog razloga. Dakle, ekonomija je ključna za život običnog, prosječnog čovjeka. Na osnovu ekonomske računice donose se odluke i život usmjerava u određenom pravcu”, objašnjava Đukanović.

On ističe da se zbog industrijalizacije i modernizacije promijenio način života, vrijednosti, a tako i poimanja porodice.

“Živjelo se na selima, gdje je bilo potrebno više radne snage, i svi članovi porodice su radili na svojim imanjima i proizvodili. Porodica se shvatala drugačije u smislu da se cijenilo ako se ima više djece”, kaže Đukanović.

Prema njegovim riječima, danas se na porodicu gleda drugačije, malo ljudi teži da ima mnogo djece kao nekad jer žele da se ostvare u karijeri i drugim oblastima života.

“U prošlosti, iako siromašni, ljudi su htjeli da im je kuća “puna”. Siromaštvo se nekada lakše shvatalo i podnosilo. Danas mladi ljudi ne žele tako da žive. Pomisao na život u oskudici i teškom fizičkom poslu tjera ih da idu u gradove, školuju se i traže posao van sela”, smatra Đukanović.

Izvor: Pobjeda