PIŠE: Milica Belada, dipl. psiholog, porodični psihoterapeut
U teoriji i psihološkoj praksi poznate kao izvanpartnerske veze, u realnom životu kao preljuba, prevara, ljubavna afera … kada prestanu da budu tajni, postaju vrlo kompleksan izazov za porodični sistem. Suština partnerskog, dijadnog odnosa je dogovor o ekskluzivnosti odnosa, vjernost i povjerenje predstavljaju „kamen temeljac“ na kom se grade sve ostale porodične vrijednosti para. Kada se taj „kamen temeljac“ pomjeri izvanpartnerskom vezom, cio sistem postaje nestabilan.
U vrijeme kakvo je današnje, sa puno izazova i mogućnosti da se izvanpartnerska veza ostvari i van realnog svijeta, nije lako tačno odrediti šta se smatra „prevarom“ – da li je to jednostavan on line chat sa nepoznatom osobom, flert u prisustvu partnera ili prevara uvijek podrazumijeva i emotivnu i seksualnu komponentu.
Postoje različiti razlozi zbog kojih se dešava izvanpartnerski odnos i u odnosu na to zavisiće i način na koji će se kriza odnosa razrešavati. Postoje tzv. „oprostive“ preljube – kada je u pitanju flertovanje, seksualne avanture, nasilno uspostavljeni seksualni odnosi – silovanje. Izvanpartnerska veza može da nastane i kao rezultat krize – rođenja djeteta, gubitka roditelja, poslovnog uspjeha/neuspjeha, krize srednjih godina. Ponekad su izvanpartnerske veze rezultat dogovora između partnera, kada se odnos ne smatra ekskluzivnim, već se uključivanjem drugih ljudi regulišu neki dublji problemi. Postoje i romansirani odnosi, izvanpartnerske veze koje dugo traju, stabilne su i tajne i koje često stabilizuju „disfunkcionalan“ brak.
Otkrivanje izvanpartnerske veze ima elemente poststraumatskog stresnog poremećaja, dakle predstavlja traumatično iskustvo. Najčešće znači potpuni gubitak povjerenja u partnera, traganje za detaljima o načinu realizovanja izvanpartnerske veze, o osobi koja je učesnik i sl. Nakon primarne reakcije koja je vrlo često bijes, partner koji je otkrio izvanpartnersku vezu najčešće će biti anksiozan, imaće opsesivne misli, depresivne reakcije i sl. Partner koji je u izvanpartnerskoj vezi najčešće će osjećati krivicu zbog nanijetog bola, tugu ili depresivnu reakciju zbog veze koju je izgubio, kao i anksioznost zbog toga što je narušena slika o njemu samom.
Otkriće izvanpartnerske veze partnera pogađa i lično i relacionu. Postoji, autentična potreba da se takvo ponašanje stavi u smisaoni kontekst i da se razumije, pa nije rijetko da iznevjereni partner u sebi počinje da traži potencijalne razloge. Oni mogu biti raznovrsni i često podrazumijevaju nedostatke lične ljepote, privlačnosti, sposobnosti, pameti. To je dugotrajni izvor lične patnje, koji se mora procesuirati u situaciji kada nastaju i velike realne životne promjene koje često podrazumijevaju, barem prostorno udaljavanje partnera u određenom vremenskom periodu.
Ako par odluči da radi na rješavanju problema, moraće da prevaziđe mnoge izazove. Generalno, partnerima je potrebno od 2 mjeseca do 2 godine da ponovo uspostave međusobno povjerenje. U tom procesu će redefinisati i svoje lične uloge, postaviti drugačije relacije prema drugim ljudima, pokušati da postave nove temelje svog partnerstva. To je izazovan ali ostvarljiv zadatak.
