Srednje stručne škole pohađa 70 % srednjoškolaca u Crnoj Gori, a istoriju, kao jednogodišnji predmet, u ovim školama uči samo četvrtina đaka. Pored toga što bi ovaj predmet trebalo, kao obavezni, da pohađaju svi učenici srednjih stručnih škola sa povećanjem broja godina i časova učenja, potrebno je razmotriti i odluku prema kojoj se u devetom razredu osnovne škole istorija izučava samo jedan čas nedjeljno. To su neke od preporuka sa okruglog stola “Izazovi i perspektive nastave istorije”, koji je nedavno organizovao Odbor za obrazovanje Crnogorske akademije nauka i umjetnosti.
Učesnici ovog skupa ocijenili su, između ostalog, i da je u završnim razredima osnovne škole i gimnazije potrebno dati više prostora istoriji druge polovine XX i početka XXI vijeka. Podsjetili su da nastava istorije ima ključnu ulogu u razvoju kritičke svijesti i učenickih kompetencija koje bi omogućile da znanja o prošlosti i njihove uzročno-posljedične veze budu u funkciji razumijevanja sadašnjosti i shvatanja budućnosti.
“Nastava istorije ima važnu ulogu u kontekstu formiranja mladih ličnosti, oslobođenih svih vrsta netrpeljivosti, ksenofobije i predrasuda, kao i u afirmisanju tradicija antifašizma i multikulturnog karaktera Crne Gore, snaženja identiteta i svijesti o pripadnosti državi Crnoj Gori”.
Na okruglom stolu je ukazano na kontinuiran problem marginalizovanja humanističkih naučnih disciplina u obrazovnom sistemu Cme Gore, koji se ogleda kroz smanjenje fonda časova. Učesnici su, kakom se navodi u preporukama, ukazali na aktuelne izazove nenaučnog istorijskog revizionizma i suočavanje nastave istorije sa populističkim manipulacijama i zloupotrebom istorije u političke svrhe.
“Ta forma istorijskog revizionizma posebno je prisutna u tumačenju događaja iz Drugog svjetskog rata, kao i događaja na prostoru bivše Jugoslavije iz 90-ih godina XX vijeka. Veoma je važno takve trendove prepoznati i na njih konstantno ukazivati kako se ne bi dozvolilo da, poput mnogih država u našem okruženju, nastava istorije bude u funkciji aktuelnih dnevnopolitičkih narativa i ideologija. Učesnici su saglasni da bilo kakva promjena u konceptu nastave istorije, povezane sa nastavnim programima, ishodima učenja ili udžbenicima mora biti predmet najšire stručne rasprave sa posebnim osvrtom na uključenost nastavnika u cijeli proces”.
Iz CANU su ukazali da se promjene moraju sprovoditi po savremenim principima i smjernicama za reformu nastavnih planova, programa i udžbenika istorije.
“Poštovanje međunarodnih preporuka o nastavi istorije mora biti preduslov bilo kakvog promišljanja o promjenama u postojećem konceptu nastave, zasnovanog na tezi da nastava istorije treba da posluži afirmaciji tolerantnog, pluralistickog, multikulturalnog i demokratskog društva, uz poštovanje principa da se istorijski diskurs ne može koristiti za opravdanje, afirmisanje ili negiranje bilo kog političkog sistema iz prošlosti iii sadašnjosti. U tom kontekstu, neprihvatljivo je i bilo kakvo ignorisanje negativnog nasljeđa crnogorskog društava i njegovo “stavljanje pod tepih”.
Kako je saopšteno iz CANU, učesnici okruglog stola posvećenog nastavi iz istorije saglasni su da je prijeko potrebno u nastavne programe i udžbenike uvrstiti žene i njihov doprinos u stvaranju istorije, uključujuci i pitanja o rodnim razlikama.
Prema ocjeni članova Odbora za obrazovanje CANU, neophodno je detaljno opisati raspad SFRJ, zajedno sa dešavanjima u Crnoj Gori.
“Kontroverzna pitanja prošlosti moraju biti dio i programa i udžbenika istorije jer je škola jedno od najzahvalnijih mjesta za njihovo proučavanje”, navodi se u preporukama sa okruglog stola.
Potrebno je, ocjenjuju u CANU, uvesti i otvoreniji kurikulum, zasnovan na kompetencijama i orijentisan na učenika.
“Poseban fokus treba staviti na jezik koji se koristi u kurikulumima. Određene analize ukazuju na postojanje neiskorišćenih kapaciteta i motivacije nastavnika da učestvuju i preuzmu vođstvo u procesima inovacije nastave. U tom kontekstu potrebna je kontinuirana podrška i obuka nastavnika, kao obavezan vid stručnog usavršavanja, sa fokusom na razvoj kompleksnih kognitivnih zadataka za učenike”.
