PIŠE: Ranka Ogurlić, specijalista primijenjene fizioterapije, Udruženje fizioterapeuta Crne Gore
Raznorazne aktivnosti koje djeca svakodnevno upražnjavaju poput trčanja, skakanja, penjanja, vožnje rolera, bicikla, skejta ili trotineta mogu donijeti njima mnogo radosti, ali isto tako mogu da zadaju veliku glavobolju roditeljima jer iz tih sitnih dječijih zadovoljstava najčešče nastaju razne povrede ekstremiteta.
Te povrede se mogu javiti kao: nagnječenja (kontuzije) mekih tkiva, uganuća (distorzije) i iščašenja (luksacije) zglobova i prelomi (frakture) kostiju .
Prelom je povreda uzrokovana silom koja prelazi granicu elastičnosti kosti pri čemu dolazi do manje ili veće dislokacije (pomjeranja) koštanih fragmenata. U zavisnosti od dislociranosti postoji nekoliko vrsta preloma: poprečni (prelomna linija ide širinom kosti), spiralni (spiralni tip preloma kosti), ukošen prelom (prelom kod koga prelomna linija razdvaja kost pod uglom), nepotpun prelom (prelom koji ne ide cijelom debljinom kosti tj. u vidu zelene grane ) i kominutivni prelom (kada je kost izlomljena u više djelova).
Kod preloma sa većom dislokacijom su često prisutni spoljni znakovi deformacija, djeca ne mogu da pokreću povrijeđeni dio, na tom mjestu se pojavljuje otok i prisutan je jak bol pri dodiru. Kod slabo dislociranih preloma, vidi se samo otok i nemogućnost ili ograničenost pokreta. Ali kod nekih preloma javlja se samo blaga bolna osjetljivost na pokret ili dodir što ponekada može da zavara pa se prelom ne prepozna na vrijeme i tako dovede do brojnih komplikacija.
Dijagnoza preloma sa ustanovljava na osnovu kliničke slike RTG snimka. Potpuni prelomi kostiju se kod djece rijetko dešavaju i u većem broju slučaja obično se radi o prelomima u vidu zelene grane tj. naprsnućima zbog toga što su dječije kosti izuzetno gipke. Ti prelomi se najčešće dešavaju pri padu na ispruženu ruku pri čemu obično “stradaju„ podlaktica ili šaka ili pri padu sa fiksiranim stopalom gdje dolazi do preloma potkoljenice.
Većina preloma se zbrinjava imobilizacijom koja treba da omogući nesmetan proces zarastanja kosti (nošenjem gipsa), ali kod nekih komplikovanijih preloma neophodan je operativni zahvat.
Optimalni vremenski interval zarastanja zavisi od vrste preloma i obično je 4 – 10 sedmica za podlakticu i šaku i 8 sedmica za potkoljenicu.
Neposredno nakon imobilizacije (do 48h) neophodno je započeti sa vježbama povrijeđenog dijela tijela kroz aktivne, lagane, neforsirajuće pokrete (savijanje, opružanje šake ili stopala, širenje prstiju) kako bi se spriječio ili smanjio otok imobilisanog ekstremiteta i podstaklo zarastanje. Uz ove pokrete potrebno je raditi aktivne vježbe za susjedne nepovrijeđene segmente kako bi se očuvala kondicija i angažovali mišići slobodnih segmenata. Nakon završenog konzervativnog ili operativnog liječenja (po skidanju gipsa) dijete se upućuje na fizikalnu terapiju jer neminovno je da će zbog neaktivnosti povrijeđeni ekstremitet biti u kontrakturi (ograničen pokret).
Za osposobljavanje i povratak njegove funkcije najbitnija je kineziterapija (terapija pokretom – vježbama) koja ima za cilj restauraciju obima pokreta, povećanje snage oslabljenih mišića i poboljšanje koordinacije. Fizioterapeut se suočava sa kontrakturom, a najbolji saveznik u borbi protiv nje nesumljivo jesu vježbe: aktivne, aktivnopotpomognute i PNF tehnika (specifične vježbe kojima se olakšavaju pojedini pokreti).
Međutim, ponekad je neminovno da se uz kineziterapiju uključi i magnetno polje u cilju pospješivanja regeneracije kosti i interferentne struje u cilju smanjenje bola i poboljšanja cirkulacije. Zavisno od vrste i mjesta preloma oporavak se može očekivati nakon 6 – 10 sedmica, a u nekim slučajevima i duže. Uporne vježbe, konstantan rad i strpljenje su ključ uspjeha za potpun oporavak mališana, povratak njihovim aktivnostima i osmjeha na lica njihovih roditelja .
